Bölgesel ve Küresel Örgütler

Bölgesel ve Küresel Örgütler

Coğrafya TR 05 Nisan 2018

A. Küresel Örgütler; 1) Siyasi Örgütler a) Birleşmiş Milletler
24 Ekim 1945 senesinde 51 ülke bir araya gelerek New York’ta kurulmuştur.
Kuruluş Amacı; İkinci Dünya Savaşı’nı kazanan ülkeler doğrulusunda harp sonucunda meydana çıkabilecek anlaşmazlıkları çözmektir.
Dünya’da barış ve huzurun sağlanması amaçlanmıştır.
Türkiye Birleşmiş Milletlerin kurucu üyeleri arasında yer almaktadır.
192 delegesi vardır.
Birleşmiş Milletler Teşkilatının Organları
Genel Kurul
Genel Sekreterlik
Emniyet Konseyi
Ekonomik ve Sosyal Konsey
Uluslararası Adalet Divanı
Vesayet Konseyi
Kurucu üye ülkelerden 5 sürekli ülke alınan kararları veto etme hakkına sahiptir. Bu ülkelerin onaylamadığı kararlar yürürlüğe giremez.
Çin, ABD, Fransa,İngiltere, Rusya (ÇAFİR)
Not: Türkiye kurucu ülkeler arasında olmasına karşın veto etme hakkına sahip değildir.
Genel Sekreterlik Birleşmiş Milletler Teşkilatının en üst idari organıdır.
Birleşmiş Milletler Teşkilatının Yardımcı Organları
Unesco: Bilim ve Kültür Örgütü
Unicef: Çocuklara Yardım Fonu
Fao: Besin ve Tarım Örgütü
WHO: Dünya Sıhhat Örgütü
WTO: Dünya Ticaret Örgütü
ILO: Uluslararası Çalışma Örgütü
IMF: Dünya Para Fonu

b) İslam Konferansı Örgütü
İKÖ, 25 Eylül 1969’da Fas Krallığı’nın başşehri olan Rabat’ta kurulmuştur.
Kuruluşun en mühim nedeni İsrail’in 21 Ağustos 1969’da Filistin şehri ve İslam dünyasının en mübarek simgelerinden olan El-Aksa camisinin bulunduğu Kudüs’ü işgal etmesiydi.
Suudi Arabistan’ın baş şehri Cidde, İKÖ’nün ilk genel sekreterliğinin merkezi olarak belirlenmişti.
1972 Şubat’ında Rabat’ta oluşturulan konferansta ise İKÖ’nün işbirliği alanları genişletilerek manevi-politik ortaklığın yanı sıra sosyal, ekonomik, kültürel ve bilimsel alanlarda da işbirliği ilerletildi.
Kuruluş Amacı
İslam Ülkeleri arasındaki yakınlığın ve işbirliğin artırılması
Müslüman halkların çıkarlarını ve güvenliğini güvenliğini sağlamak ve mücadelelerini desteklemek.
Üye devletler arasında Siyasal, ekonomik, kültürel, bilimsel ve sosyal işbirliğini arttırmak.
Müslümanlarca mübarek olarak kabul edilen yerlerin korunması
Filistin Halkı’nın mücadelesini ve bağımsızlık haklarını desteklemek ve savunmak
Her türlü sömürgeci yaklaşımın ortadan kaldırılmasını sağlamak

2)Askeri Örgütler
a) NATO (Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü)
9 Nisan 1949 tarihinde Washington’da kurulmuştur.
Kuruluş Amacı
II. Dünya Savaşı’ndan sonra Rusya’ya karşı ABD’nin desteğini alarak Avrupa’nın güvenliğini sağlamak hedefiyle kurulmuştur.
Üye ülkelerden rastgele biri tehdit altında bulunduğunda diğer ülkelerin destek vermesi kararlaştırılmıştır.
Türkiye 1952 senesinde üye olmuştur.
NATO’ya Üye Olan Ülkeler
Almanya, ABD, Belçika , Birleşik Krallık, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Fransa, Hollanda, İspanya, İzlanda, İtalya, Kanada, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya, Türkiye ve Yunanistandır.

3) Ekonomik Örgütler
a) OPEC (Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü)
1960 senesinde Bağdat’ta kurulmuştur.
Kurucu Ülkeler
Suudi Arabistan,Irak, İran, Venezuela, Kuveyt’tir.
Kuruluş Amacı
Petrol fiyatlarının ve üretim miktarlarının belirlenmesidir.
Kurucu ülkeler yeni ülkelerin kuruluşa katılmasını veto etme hakkına sahiptirler.
Sonradan Katılan Ülkeler
Katar, Cezayir, Libya, Nijerya, Endonezya, Gabon, Ekvador, Angola, Birleşik Arap Emirlikleri.

b) OECD (Avrupa Ekonomik Kalkınma ve İş Birliği Örgütü)
1946 senesinde kurulan Avrupa Ekonomik İş Birliğinin esasları üstüne 14 Aralık 1960 senesinde imzalanan Paris Antlaşması ile kurulmuştur.
Kuruluş Amacı
Üye ülkelerdeki halkın hayat standardını yükseltmek
Ekonomik dengesizliği ortadan kaldırılmasını sağlamak
Dünya ekonomisinin geliştirilmesine destek vermek
Üye Ülkeler
Avrupa ülkeleri (Finlandiya hariç), ABD, Kanada, Japonya, Avustralya, Yeni Zelanda.
Türkiye 1948 senesinde üye olmuştur.

c) IMF (Uluslararası Para Fonu)
I. ve II. Dünya Savaşı’ndan sonra Avrupa ülkeleri ekonomik kriz yaşarken ihracatı ve altın stokları çoğalan ABD, diğer ülkeleri ekonomik açıdan destekleyecek konuma gelmiştir.
Bu amaçla;
1944 senesinde 44 devletin katılması ile kurulmuştur.
IMF, 1947 senesinde fiili olarak çalışmalara başlamıştır.
Türkiye 1947 senesinde üye olmuştur.
2007 senesinde Sırbistan Karadağ’ın katılması ile IMF’ye üye ülke adedi 185 olmuştur.
IMF’nin Amaçları
Dünya para meselelerinin halledilmesi amacıyla ülkeler arasında iş birliği sağlamak
Ülkelerin ödeme güçlüğü çekmemesi amacıyla lüzumlu çözümler üretmek
Devalüasyonları engellemek (Devalüasyon; bir devletin resmi para biriminin diğer ülke dövizleri karşısında değer kaybettirilmesidir.)
Dünya ticaretinin dengeli şekilde gelişmesini sağlamak
Üye devletlerin istihdamını arttırmak
Üye devletlerin yüksek büyüme hızına ulaşmasını sağlamak
Not: IMF ödeme güçlükleri çeken devletlere kısa vadeli krediler sunarak Dünya ticaretinin canlılığını korumayı hedefler.
IMF, bilançoları çok ya da açık veren ülkelere müdahele etme hakkına sahiptir.

d) Dünya Bankası
II. Dünya Savaşı’ndan sonra uluslararası Yeniden Yapılanma ve Kalkınma Bankası (IBRD) adıyla kurulmuştur.
1947 senesinde Birleşmiş Milletlerin özerk eksper kuruluşlarından biri olma özelliği kazanmıştır.
Günümüzde 181 delegesi vardır. Bunlardan 11’i banka sermayesinin %55’ine sahiptir.
Türkiye’nin sermayedeki payı ve oy yüzdesi %0,5’tir.
Dünya Bankası;
Guvernörler Kurulu
İcra Direktörler Kurulu
Başkanlık Organları doğrulusunda yönetilmektedir.

4) Çevre Örgütleri
a) Greenpeace
Dünya genelinde etraf olaylarına duyarlılığı çoğaltmak amacıyla 1971 senesinde kurulmuştur.
Çalışmalarını bağımsız olarak yürütebilmek amacıyla;
Devletlerden, şirketlerden ya da siyasi partilerden bağış ve sponsorluk kabul etmez.
Sadece bireylerden parasal ve manevi destek alır.
Çalışmalarını basın yolu ile duyurur ve şiddete başvurmaz.
24 yerel ve 4 etrafsel büroyu vardır.
1992 senesinde Türkiye’de büroyuni açmıştır.
Başlıca Amaçları
Küresel ısınmanın durdurulması,
Fosil yakıtların kademeli olarak sonlandırılması ve yenilebilir enerji kaynaklarının teşvik edilmesi,
Kimyasal silahlanma ve kirliliğe son verilmesi,
Zehirli kimyasalların ortadan kaldırılması,
Okyanus ve ormanların korunması
Ticari hedefli balina avının denetim altına alınması
Hayvan ve bitki soylarının yok olmasının önlenmesi

B. Bölgesel Örgütler

1. Avrupa Birliği (AB)
18 Nisan 1951 tarihinde: Belçika, Hollanda, Almanya, Lüksemburg, Fransa, İtalya arasında imzalanan Paris Antlaşması ile kurulmuştur.
Günümüzde AB’ye üye adedi 27’ye çıkmıştır.
AB’ye Üye Ülkeler
1. Hollanda         15. Letonya
2. Belçika           16. Litvanya
3. Lüksemburg   17. Polonya
4. Almanya         18. Çek Cumhuriyeti
5. Fransa             19. Avusturya
6. İtalya               20. Slovenya
7. İngiltere           21. Slovakya
8. İspanya            22. Macaristan
9. Portekiz           23. Romanya
10. İsveç              24. Bulgaristan
11. Finlandiya      25. Yunanistan
12. Danimarka     26. Malta
13. Estonya          27. Güney Kıbrıs Rum Cumh.
14. İrlanda
Kuruluş Amacı
Üye ülkeleri arasında; ekonomi, tarım, hizmet, rekabet gibi çoğu alanda ortak siyaset oluşturmaktır.
Amsterdam Antlaşması (1999) ve Nice Antlaşması (2003) ardından Avro ortak para birimi olarak kullanılmıştır.
AB Üyesi Olup Avro Kullanmayan Ülkeler
İngiltere, İsveç, Danimarka, Çek Cumhuriyeti, Estonya, Letonya, Macaristan, Romanya, Polonya, Bulgaristan.
Şengen Antlaşması
AB ülkelerinin kendi aralarında vize kullanmadan serbest dolaşım hakkıdır.
İngiltere ve İrlanda AB delegesi bulunduğu durumda Şengen Antlaşması’na dahil olmamıştır.
AB Üyesi Olup NATO’ya Üye Olmayan Ülkeler
Avusturya, G.Kıbrıs, Finlandiya, Malta, İsveç.

2. NAFTA (Kuzey Amerika Ülkeleri Serbest Ticaret Anlaşması)
ABD, Kanada ve Meksika arasında 1994 senesinde yürürlüğe giren ticaret antlaşmasıdır.
Kuruluş Amacı
Kuzey Amerika ülkelerinin diğer ülkelere karşı ekonomik açıdan güçlenmeleri hedeflenmiştir

3. KEİ (Karadeniz Ekonomik İş Birliği)
Türkiye’nin öncülüğünde 25 Haziran 1992 tarihinde İstanbul’da kurulmuştur.
Kuruluş Amacı
Bölgesel olarak kalkınmak
Karadeniz havzasının barış, devamlılık ve refah bölgesi olmasını sağlamak
Üye Ülkeler
Türkiye, Romanya, Gürcistan, Moldova, Azerbaycan, Bulgaristan, Ermenistan, Yunanistan, Rusya, Arnavutluk, Ukrayna.

4. AGİT (Avrupa Emniyet Ve İş Birliği Teşkilatı)
Kuruluş Amacı
Avrupa’nın bölünmüşlüğüne son verilmesi
Emniyet ve devamlılıkın sağlanması
Üye devletler arasında iş birliğinin geliştirilmesi
Örnek: Interpol
Türkiye 1999’da üye olmuştur.

G-8 Ülkeleri
Önemli sanayileşmiş ülkeler doğrulusunda ekonomik siyasetların koordinasyonunu sağlamak hedefiyle 1975 senesinde kurulmuştur.
1997 senesinden itibaren AB’nin temsilcileri de zirvelere katılmıştır.
Rusya 1991’de katılmıştır.
Üye Ülkeler
Almanya, Fransa, ABD, İtalya, İngiltere, Japonya, Kanada, Rusya

G-20 Ülkeleri
1994 Meksika – Peso krizi, 1997 Asya krizi, 1998 Rusya krizi nedeniyle küresel ekonomik ve mali devamlılıkın sağlanması ve teşvik edilmesi hedefiyle kurulmuştur.
Üye Ülkeler
Türkiye, Arjantin, Avustralya, Brezilya, Kanada, Çin, Fransa, Almanya, Hindistan, Endonezya, İtalya, Japonya, Meksika, Rusya, S.Arabistan, G.Afrika Cumhuriyeti, G.Kore, İngiltere, ABD, AB.
Ayrıca IMF ve Dünya Bankası toplantılara katılmaktadır.

Bunu Paylaşabilirsiniz.

Kıta nedir ve kaç tane kıta vardır?

Coğrafya TR 14 Ocak 2024

YKS'ye Hazırlık Bambu Ağacına Benzer

Coğrafya TR 12 Şubat 2023

Adı Günümüzde Var Olmayan Ülkeler

Coğrafya TR 12 Şubat 2023

Pharos-İskenderiye Feneri

Coğrafya TR 12 Şubat 2023

Büyük Rift Vadisi Nereye Diyoruz

Coğrafya TR 07 Şubat 2023

Ökümen

Coğrafya TR 17 Aralık 2020

Aysberg

Coğrafya TR 01 Ocak 2021

Anökümen

Coğrafya TR 17 Aralık 2020

Aerosol

Coğrafya TR 01 Ocak 2021

Abrazyon Platformu

Coğrafya TR 16 Aralık 2020