Mühendislik Hatalı Baraj Vajont Barajı
Coğrafya TR 19 Mayıs 2020
Vajont Barajı inşa edildiği tarihte dünyadaki en uzun baraj idi. İtalya’nın ekonomisini ilerletmek adına harp yıllarının ardından 1950’lerin sonucunda inşa edildi. Yaklaşık 850 metre uzunlukta ve 262 metre yükseklikte olan yapı, gerektiğince çarpıcı bir mühendislik harikasıydı. Fakat başta çok muhteşem olan bu devasa yapı birkaç sene içersinde çağın en büyük bölgesel felaketlerinden birine dönüştü.
9 Ekim 1963 günü saat 10:39’da Monte Toc dağının tepesinden saatte 68 mil süratle 340 milyon metreküp kaya çöktü. Çöken kayaların baraj göletine düşmesi ise felaketin başlangıcı oldu. Düşen kayalar aşağı yukarı 50 metreküp sudan meydana gelen 250 metre yükseklikte devasa bir dalga üretti. Bu mega tsunami, suyun felaket derecesinde artmasına sebep oldu ve bu dev dalga vadinin çevresindeki köyleri nerdeyse tamamiyle yok etti. Bu köylerde yaşam sürdüren bütün aileler yok oldu, aşağı yukarı 2.000 şahıs öldü. Bu felaketten en çok büyülenen ise bölgenin en büyük köyü olan Longarone oldu. Yaşanan faciaya karşın baraj o kadar sağlamdı ki nerdeyse hiç hasar görmemişti. Bu dev yapı hâlâ bulunduğu yerde bütün görkemiyle kale gibi durmakta. Felaketten kurtulan birkaç şahıs ise diğer köylere yerleşip hayatına devam etti.
Baraj jeolojik raporlar önemsemeden gözönüne alınmaksızın ve mümkün olabilecek tektonik sorunlar göz ardı edilerek Monte Toc dağına bitişik şekilde inşa edilmişti. Esasında 1960 senesinde, baraj inşaatı tamamlandıktan kısa bir vakit sonra ufak çaplı da olsa heyelanlar yaşanmıştı ve bölge halkında Monte Toc’un çökebileceğine dair endişeler vardı. Dahası, inşaatçılar ve yöneticiler, toprak koruma gereksinimlerini yerine getirmemiş ve baraj gölünü güvence altına lacak düzenlemelerinin üzerindeki civarlara kadar doldurmuşlardı. Finansal endişeler vadide bölgesel faktörlerin değerlendirilmesini ve insan hayatının tehdit altında bulunduğu gerçeğini gölgede bırakmıştı.Nihayetinde, 9 ekim 1963 günü sabah saatlerinde, monte toc dağının tepesinden aşağı yukarı 340 milyon metreküp ağırlığında bir kaya baraj gölüne çöküyor olay, tarihin en büyük tsunami felaketleri arasına giriyor.
2001 senesinde vajont – la diga del disonore adlı bir filmi bile çekiliyor.felaket, jeoloji mühendislerinin eksik gözlemleri sonucu, büyük kireçtaşı tabakasının altındaki ince kil katmanının belirlenememesi ile olmuştur. kil, geçirimsiz tabaka olmasından tabaka altında meydana gelen basınçlı akiferi jeologlar fark edememiş ve buradaki basıncı ölçen piezometrenin yanlış netice verdiğine düşünce getirmişlerdir.
Felaketin ardından da baraj inşaatının arkasındaki İtalyan hükümeti ve mühendisler barajı inşa ettikleri için ve bu olabilecekleri düşünemedikleri gerekli önlemleri almadıkları gerekçesiyle şiddetle eleştirildiler.
Yakın bölgelerdeki ulusal halk bölgenin sismik değişimlerinden ve jeolojik istikrarsızlıktan kaynaklanabilecek mümkün felaketler konusu ile ilgili uyarıldı.Hiçbir risk hesaplanmaksızın inşa edilen bu dev baraj inşa edildiği dönemden beri dünyanın en uzun ve kullanılamayan barajı Vajont Dam. Vajont Dam inşa edildiği tarihte dünyadaki en uzun baraj idi. Felakette barajın hasar görmemiş olması mühendislerin iyi iş çıkardığının kanıtı olarak değerlendirilmiş. Fakat şimdi bu devasa yapı işlevsiz bir şekilde dev bir beton yığını olarak öylece duruyor.